Το πένθος ορίζεται ως η οδύνη που βιώνουμε ύστερα από μία σημαντική απώλεια, συνήθως το θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου. Ο σωματικός και ψυχικός πόνος που το χαρακτηρίζει είναι συχνά αφόρητος. Ωστόσο, είναι μια φυσιολογική διαδικασία προσαρμογής και νέας μάθησης που δεν μπορεί να επισπευσθεί. Μας δίνει χρόνο και χώρο για να μάθουμε να ζούμε χωρίς τον/την αγαπημένο/η μας που έχει χαθεί. Είναι πολύ πιο περίπλοκο από ό,τι θεωρούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Μοιάζει σα να έχει τη δική του ζωή. Είναι μια προσωπική υπόθεση και δεν μπορεί να το κάνει κανένας άλλος για λογαριασμό μας. Μπορεί να μας “κρατάει” από τη ζωή μας για καιρό, αλλά αυτό το “κράτημα” μπορεί να ξεπεραστεί. Είναι μία συνεχιζόμενη διαδικασία που δεν υπόκειται σε χρονικά όρια και διαφέρει από άτομο σε άτομο.
| Μη ρεαλιστικές προσδοκίες | Ρεαλιστικές προσδοκίες |
|---|---|
| - Πρέπει να βγω από αυτό. - Πρέπει να το ξεπεράσω. - Νόμιζα ότι ήμουν δυνατός/η. - Πρέπει να σταματήσω να κλαίω - Πρέπει να βάλω ένα γενναίο πρόσωπο για χάρη των δικών μου ανθρώπων. | - Το πένθος δεν μπορεί να επισπευσθεί. Δεν υπάρχει τρόπος να περάσει γρήγορα. - Το πένθος είναι μια υγιής αντίδραση που μας δίνει χρόνο να προσαρμοστούμε στη ζωή, χωρίς το σημαντικό ‘’πρόσωπο’’. - Το κλάμα είναι ένας τρόπος έκφρασης του πένθους. - Είναι φυσιολογικό να νιώθεις έντονη θλίψη. - Δεν υπάρχει σωστός τρόπος για να πενθήσει κάποιος. - Το πένθος ακολουθεί κυματοειδή πορεία. |
Όμως, στην απώλεια μπορούν να αποδοθούν πολλά διαφορετικά νοήματα, που κυμαίνονται από την αποστέρηση (στέρηση για κάτι που είχαμε και χάσαμε, π.χ. φίλους, σύντροφο), την αποτυχία (να κρατήσουμε ή να αποκτήσουμε κάτι πολύτιμο για εμάς), την έκπτωση (π.χ. κάποιας ιδιότητας ή διαδικασίας) και την καταστροφή (π.χ. απώλειες που προκαλεί ο πόλεμος), ως εκείνα που είναι άκρως προσωπικά, τα οποία συνδέονται με απώλειες του παρελθόντος και του παρόντος στην προσωπική μας ζωή και που ίσως είναι αδύνατο να εκφράσουμε.
Με άλλα λόγια, η απώλεια που βιώνει το άτομο στη ζωή του, έχει πολλαπλές πτυχές, μέσα από το θάνατο, την αρρώστια, την ανικανότητα, την καταστροφή της περιουσίας ή της καριέρας του, μέσα από την διάλυση του γάμου, της φιλίας και άλλων στενών σχέσεων.
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ
- ΓΙΑ ΕΜΑΣ
- Βρείτε χρόνο για να έρθετε σε επαφή με τα συναισθήματά σας.
- Βρείτε υγιής τρόπους για να μειώσετε το στρες.
- Αποδώστε νόημα στην απώλεια (Αντί να προσπαθείτε να διώξετε από το μυαλό σας τις σκέψεις γύρω από την απώλεια, επιτρέψτε στον εαυτό σας να σας απασχολήσει).
- Μιλήστε σε κάποιον.
- Παραιτηθείτε από την ανάγκη να ελέγχετε τους άλλους.
- Βρείτε μια τελετουργία για την απώλεια που να έχει νόημα για εσάς.
- Επιτρέψτε στον εαυτό σας να αλλάξει.
- Εστιάστε στις πνευματικές σας πεποιθήσεις.
- ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ
Είναι κατανοητό ότι μερικές φορές προσπαθούμε να απλοποιήσουμε την περίπλοκη διεργασία της στήριξης του άλλου, καταφεύγοντας σε τυποποιημένες απαντήσεις όπως “ξέρω πως νιώθεις”, “με τον καιρό θα το ξεπεράσεις”. Αυτές οι απαντήσεις τις περισσότερες φορές κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε πως νιώθει ο άλλος για κάτι τόσο προσωπικό, όπως μια σημαντική απώλεια, ειδικότερα όταν δεν έχουμε δώσει στον άλλο την ευκαιρία να μας εκφράσει τα συναισθήματά του. Ούτε είναι αλήθεια ότι ο χρόνος από μόνος του γιατρεύει τις πληγές.
Μία σωστή “απάντηση” υπάρχει και αυτή είναι να συμπαρασταθούμε στον άλλο με τρόπο προσωπικό και γνήσιο, με μοναδικό γνώμονα το ενδιαφέρον μας γι’ αυτόν και την επιθυμία μας να τον ακούσουμε και να μοιραστούμε τον πόνο του, π.χ. με το να τον ρωτήσουμε “πώς νιώθεις σήμερα;”, “θέλεις να μιλήσεις γι’ αυτό;”. Ο δικός μας ρόλος είναι κυρίως να ακούμε, χωρίς να διακόπτουμε με βιαστικές απαντήσεις και λύσεις. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι οι απαντήσεις και οι συμβουλές που θα δώσουμε, αλλά η συνεχής διαθεσιμότητά μας, να μοιραστούμε με τον άλλο τις βαθύτερες σκέψεις και τα συναισθήματά του.
Τρόποι παροχής υποστήριξης σε άτομα που πενθούν την “απώλεια” της υγείας τους.
- Μιλήστε ειλικρινά μαζί του χωρίς να αποκρύπτεται την ασθένεια από την οποία πάσχει.
- Να ρωτάτε, να ακούτε και να κατανοείτε τα συναισθήματά του.
- Να τον ενημερώνετε για την πορεία της υγείας του και της θεραπείας του.
- Να μην είστε παθητικοί και να μην καλλιεργείτε το αίσθημα της λύπης.
- Συζητείστε για τις ανησυχίες του όσον αφορά την θεραπευτική αγωγή, τις παρενέργειες, τα οικονομικά, το μέλλον.
- Όταν δεν έχετε να πείτε κάτι μην φοβάστε την σιωπή σας, δείξτε τα συναισθήματα με τρυφερότητα.
- Να προσπαθείτε να έχετε ευχάριστες στιγμές με το να κάνετε διάφορες δραστηριότητες μαζί του.
- Να τον ενθαρρύνετε στην συμμετοχή στις καθημερινές ανάγκες της οικογένειας και στις κοινωνικές δραστηριότητες αναλαμβάνοντας ρόλους και ευθύνες, ώστε να βρει τους κανονικούς ρυθμούς του.
- Δώστε την ευκαιρία να λειτουργεί και αυτόνομα και να κάνει πράγματα για τον εαυτό του.
*Σημαντικό ρόλο κατέχει σε κάθε περίπτωση η καλή ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς. Μην παραλείπετε να φροντίζετε την υγεία σας για να μπορείτε να στηρίξετε τον δικό σας άνθρωπο, διότι αυτή η στήριξη προϋποθέτει μεγάλη συναισθηματική φόρτιση.
- Επικοινωνία
Η επικοινωνία σε κάθε περίπτωση βοηθά. Μπορείτε να μιλήσετε για διάφορα άλλα θέματα και να τους βοηθήσετε να ξεχαστούν ή εάν έχουν την ανάγκη να μιλήσουν, ακούστε τους με ενδιαφέρον.
- Προτείνετε να τους συνοδεύεστε στις θεραπείες
Υπάρχουν κάποιες φορές που ίσως δεν μπορούν τα μέλη της οικογένειας τους να τους συνοδεύσουν στα διάφορα ραντεβού με τους γιατρούς ή στις θεραπείες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορείτε να δηλώσετε τη διαθεσιμότητά σας και να τους πάτε εσείς με το αυτοκίνητό σας.
- Μαγειρέψτε η ετοιμάστε τους φαγητό
Θα μπορούσατε επίσης να μαγειρέψετε ένα υγιεινό πιάτο για τους αγαπημένους σας. Φροντίστε ωστόσο να συμβουλευτείτε το γιατρό τους πριν ετοιμάσετε κάτι.
- Συναισθηματική στήριξη
Η χημειοθεραπεία, οι εγχειρήσεις και οι ακτινοβολίες είναι επίπονες θεραπείες, Θα μπορούσατε να τους στηρίξετε συναισθηματικά με μια αγκαλιά ή ένα απαλό άγγιγμα ή απλά με την παρουσία σας δίπλα του.
- Δεν είναι βάρος
Πολύ συχνά οι άνθρωποι που υποφέρουν από κάποια ασθένεια νιώθουν ότι είναι βάρος στους γύρω τους. Βοηθήστε τους να καταλάβουν ότι τους βοηθάτε επειδή τους αγαπάτε και όχι επειδή είστε υποχρεωμένοι.
- Πρόθυμοι να βοηθήσετε
Μην περιμένετε να σας ζητήσουν βοήθεια. Πάρτε εσείς την πρωτοβουλία. Ακόμη κι εάν υπάρχουν αρκετά άτομα στο περιβάλλον του/της, ένα χέρι βοηθείας είναι πάντα καλοδεχούμενο.
- Μην τους παρηγορείτε
Καλό θα είναι να αποφεύγετε να τους λέτε ότι ξέρετε πώς αισθάνονται. Μην τους πιέζετε να μιλούν για την ασθένειά τους γιατί ενδεχομένως αυτό να τους αγχώνει.
- Το χιούμορ βοηθά
Κάντε τους να γελάσουν. Μπορείτε να δείτε και μια κωμωδία μαζί.
- Επιτρέψτε τους να είναι λυπημένοι
Μην αποφεύγετε τα δυσάρεστα θέματα ή συναισθήματα. Εάν ο φίλος σας νιώθει την ανάγκη να μιλήσει για την εμπειρία του ή τα συναισθήματά του, ακούστε τον.
- Μην τους φέρεστε διαφορετικά από τους άλλους
Μην φέρεστε διαφορετικά στον φίλο σας επειδή είναι άρρωστος. Προσπαθήστε να είστε μια πνοή θετικής αύρας στη ζωή του και πείτε του ότι η θεραπεία και η κατάλληλη φροντίδα θα του κάνει καλό.
- Μιλήστε για κάτι άλλο
Μιλήστε για τα χόμπι τους, τις ταινίες που τους αρέσουν, τη μουσική και άλλα θέματα πέρα από την ασθένεια. Έχουν ανάγκη να μιλούν και για κάτι άλλο πέρα από τα φάρμακα και τις θεραπείες.
- Αποχωρείστε όταν πρέπει
Να είστε πάντα πρόθυμοι να βοηθήσετε αλλά κάποιες φορές μπορεί να σας ζητήσουν να φύγετε. Πείτε τους ότι θα είστε εκεί για να τους βοηθήσετε όταν το χρειαστούν.