Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία αποτελεί μια δομημένη μορφή ψυχοθεραπείας στην οποία ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος συνεργάζονται προκειμένου να αναγνωρίσουν, να εντοπίσουν και τέλος να επιλύσουν προβλήματα του θεραπευόμενου.
Οι βασικές αρχές της ΓΣΘ είναι ότι ο τρόπος σκέψης επηρεάζει τα συναισθήματα και την συμπεριφορά, αλλά αυτός μπορεί να ελεγχθεί και να αλλάξει. Οι αλλαγές στον τρόπο σκέψης, μπορούν να επιφέρουν τις επιθυμητές αλλαγές στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά.
Ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται ένα άτομο είναι αποτέλεσμα μάθησης, που προκύπτει από προηγούμενες εμπειρίες που βίωσε στη ζωή του, καθώς και των επιδράσεων που είχε από την οικογένειά του και την κοινωνία στην οποία ζει. Ο τρόπος σκέψης μερικές φορές μπορεί να μην είναι λειτουργικός ή ρεαλιστικός, οδηγώντας το άτομο σε προβληματικές συμπεριφορές.
Ο όρος “Γνωσιακή” αναφέρεται στις γνωσίες, σκέψεις, αντιλήψεις και πεποιθήσεις που έχει το άτομο στη ζωή του. Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε σκέψη ή εικόνα που περνάει στο μυαλό του ατόμου χωρίς να το καταλαβαίνει, παρά μόνο όταν εστιάσει την προσοχή του σε αυτό.
Ο όρος “Συμπεριφοριστική” αναφέρεται στη σύνδεση ανάμεσα στις διάφορες μορφές συμπεριφοράς και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εμφανίζονται. Βασική αρχή της συμπεριφοριστικής θεραπείας είναι ότι η κάθε μορφή συμπεριφοράς είναι επίκτητη (δηλ. έχει μαθευτεί) και άρα μπορεί να αλλάξει μέσω μιας νέας διαδικασίας μάθησης.
Βασικά χαρακτηριστικά της ΓΣΘ:
- Στηρίζεται στη συνεργατική προσπάθεια. Ο θεραπευόμενος μαζί με τον θεραπευτή θέτουν από κοινού τους στόχους της θεραπείας, αποφασίζουν για τις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν και δημιουργούν μαζί τον θεραπευτικό σχεδιασμό.
- Είναι μία θεραπεία δομημένη αφενός όσον αφορά την πορεία της θεραπείας συνολικά αλλά και αφετέρου στην εκάστοτε συνεδρία.
- Είναι χρονικά περιορισμένη και βραχύχρονη συγκριτικά με άλλες μορφές θεραπείας.
- Εστιάζει στο “εδώ και τώρα”, με την έννοια ότι η θεραπεία επικεντρώνεται σε αυτό που απασχολεί τον θεραπευόμενο στο παρόν, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι γίνεται “απαλοιφή” του παρελθόντος, ειδικότερα αν το πρόβλημα έχει καταβολές σε παρελθοντικά γεγονότα.
- Η εργασία (homework), που δίνεται για το σπίτι, αποτελεί το πιο σημαντικό κομμάτι της θεραπείας, αν αναλογιστεί κανείς ότι το μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο μέρος της θεραπείας πραγματοποιείται στις συνθήκες της καθημερινής ζωής, όπου και εφαρμόζονται όλα όσα μαθαίνονται από τον θεραπευόμενο στη συνεδρία.
- Τέλος, στόχος της παρέμβασης είναι το άτομο να αποκτήσει δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να βοηθήσει τον εαυτό του, τόσο στην παρούσα δύσκολη κατάσταση, όσο και σε μελλοντικά πιθανά προβλήματα, με απώτερο σκοπό να γίνει ο ίδιος “θεραπευτής του εαυτού του”.
* Έχει αποδειχτεί επιστημονικά, μέσα από μία πληθώρα ερευνών ότι η ΓΣΘ είναι αποτελεσματική όσον αφορά την διαχείριση και την αντιμετώπιση ψυχολογικών δυσκολιών, συγκρινόμενη με άλλες μορφές θεραπείας.